کنه و بیماریهای منتقله

کنه ها

کنه ها متعلق به رده عنکبوتیان(اراکنیدا)، زیر رده آکاری(آکارینا) و راسته متا استیگمات هستند. کنه ها به دو گروه عمده کنه های سخت و کنه های نرم و یک گروه کوچک و کمیاب که برخی خصوصیات هر دو گروه کنه های سخت و نرم را داند. تقسیم می شوند.

کنه ها علاوه بر اینکه انگل خارجی بوده و باعث آزار و اذیت می شوند. قادر به انتقال بیماری هایی نظیر فلج کنه ای، لایم، تب راجعه، تولارمی و بعضی انسفالیت ها می باشند.

ویژگی های کنه ها:

کنه بند بند نمی باشند به صورت یک پارچه ای و کیسه ای شکل می باشند که به آن ایدوزوما می گویند. در کنه ها سز حقیقی وجودنداردو به جای آن قطعات دهانی در ابتدای بدن دیده می شود.

دگردیسی کنه ها ساده(ناقص) است و مراحل زندگی شامل تخم، لارو، نمف و بالغ می باشد.

کنه ها قادر به پرواز یا جهش نیستندمعمولا روی گیاهان قرار می گیرند و به محض نزدیک شدن به میزبان به آن می چسپنداین رفتار کنه ها برای پیدا کردن میزبان که در لارو، نمف و بالغ دیده می شود، اصطلاحا کوستینگ نامیده می شود.

خونخواری:

لارو، نمف و بالغ کنه قادر به خونخواری و انتقال بیماری است. تمام مراحل کنه ها روی میزبان طی می شود فقط موقع پوست اندازی و وارد شدن به مرحله بعدی زندگی به زمین می افتند.

انتقال بیماری(برای جلوگیری استفده از سمپاشی):

انتقال بیماری از طریق تخم یا انتقال مرحله ای صورت می گیرد.

کنه سخت :

۱- تخم کنه ها گرد و گوچک است و تعداد هزاران عدد گذاشته می شوند و به صورت یک توده زلاتینی در جلوی اسکوتوم جمع می شوند. تخم ها توسط یک ماده مومی پوشیده می‌شوند. کنه های سخت در طول زندگی فقط یک بار تخم گذاشته و سپس می میرند. تخمگذاری ممکن است بین ۱۰ روز تا ۵ هفته به طول انجامد.

۲- لاروها اندام تناسلی ندارند. چند روز بعد از خونخواری به زمین می افتند، بعد از هضم خون جند روز بی حرکت شده، سپس با یک پوست اندازی تبدیل به نمف می شوند.

۳- نمف: هشت پا دارند شبیه کنه بالغ فقط کم رنگ تر هستند کنه های سخت فقط یک مرحله نمفی دارند.

۴- بالغ کنه ها: کنه های سخت بیضی شکل هستند. ماده ها بزرگتر از نر ها بوده و بیشتر خونخواری میکنند. کاپیتالوم از محدوده بدن خارج شده و از پشت دیده میشود پدی پالپ باد کرده و گرز مانند است.

a- لبه ی پشتی بدن دندانه های مربع مستطیلی به نام فستون دارد(درماسنتور، همافیزالوس، رپیسفالوس)

b- بالغین کنه سخت اندام کوکسال ندارند(موقع خونخواری مایعات و نمک اضافی خون را گرفته و از طریق یک منفذ کوچک که بین کوکسای پای اول و دوم وجود دارد، دفع می کند.

c- درانتهای پنچه اولین جفت پا فرورفتگی کوچکی دارد که دارای چند موی حسی است و ظاهرا در حس شنوایی نقش دارد و به عضو هالر معروف است.

d- منفذ تناسلی ماده ها نزدیک کوکسای جفت دوم پا است، همچنین یک جفت فرورفتگی در سطح پشتی پایه کاپیتالوم دیده می‌شود.(تفاوت نمف و بالغ در نداشتن منفذ تناسلی و فرورفتگی در نمف ها است)

سیکل زندگی کنه های سخت(سمپاشی کنه سخت):

۱- سیکل زندگی کنه های سه میزبانه روی سه میزبان طی می شود، بطوری که لارو، نمف و بالغ هر کدام روی یک میزبان جدا خونخواری کرده وبرای پوست اندازی به زمین می افتند بیشتر کنه های سخت از این گروهند و بیشتر به عوامل بیماریزا آلوده ششده و بیماری را منتقل می کنند و بنابراین از نظر پزشکی اهمیت بیشتری دارند.

۲- در کنه های دو میزبانه، لارو و نمف از یک میزبان و بالغ روی یک میزبان خونخواری می کند.

۳- در کنه های یک میزبانه خونخواری و پوست اندازی لاروف نمف و بالغ روی یک میزبان حتی پوست اندازی هم روی همان میزبان صورت می گیرد.این کنه ها از نظر پزشکی اهمیت چندانی ندارند و بیماری را از راه تخم منتقل میکنند.

جنس های مهم خانواده اکسودیده:

ایکسودس، درماسنتور، هیالوما، آمبلیوما، همافیزالوس، ریپیسفالوس و بوفیلوس

اهمیت پزشکی:

۱- فلج کنه ای: بیماری است که در اثر بزاق سمی کنه در خون انسان یا حیوان ایجاد میشود و باعث فلج شدن اعصاب حرکتی میشود در نتیجه راه رفتن، ایستادن، تکلم، تنفس و … دچار مشکل میگردد. ناقل اصلی آن درماسنتور اندرسونی است.

۲- بیماری های ریکتزیایی مثل تیفوس کنه ای، تب لکه ای کوه های راکی و تب بوتونوز توسط انواع کنه ها سخت خصوصا درماسنتور منتقل می‌شود که مخزن اصلی خود کنه است.

۳- بیماری های اربو ویروسی مثل تب کنه ای کلرادو، تب هموراژیک کریمه کنگو و بعضی انسفالیت ها

۴- در انتقال بیماری لایم و تولارمی نیز کنه ها دخالت دارند.

a- انتقال همه بیماری ها توسط گزش کنه، مدفوع و له شدن کنه به انسان یا حیوان صورت می‌گیرد

کنه و سمپاشی

سمپاشی کنه سخت

 کنه های نرم

این کنه ها اسکوتوم ندارند و کاپیتالوم در سطح شکمی قرار گرفته و از پشت دیده نمی شود. کنه دهای نرم دو شکلی جنسی ندارند و اسپیراکل در غقب کوکسای پای سوم قرار گرفته است در صورتی که چشم داشته باشند در لبه های کناری بدن قرار دارد. این کنه ها جند میزبانه هستن و عمر طولانی دارند.

مراحل زندگی کنه نرم:

۱- تخم  ها کروی هستند و توسط ماده موم مانندی احاطه شده است، کنه های نرم چندین مرتبه تخم گذاری می‌کنند.

۲- لاروها شش پا و خیلی فعال هستند و کاپیتالوم از سطح بدن بیرون زده و از پشت دیده می شود.

۳- نمف ها هشت پا دارند و معمولا شب ها خونخواری میکنند. کنه های آرگازیده چندین مرحله نمفی دارند.

۴- بالغ ها بدنی بیضی شکل و پهنو هشت پا دارند. هر دو جنس خونخوارند پالپ شبیه پا است. کنه های نرم اندام کوکسال دارند.

جنس های مهم خانواده آرگازیده

اورنیتودوروس، اتوبیوس و آرگاس می باشد آرگاس های به کنه های ماکیان  و اتوبیوس به کنه خار دار گوش معروفند. اتوبیوس های بالغ خون نمیخورند و انگل نیستند.

اهمیت پزشکی:

۱- تب راجعه کنه ای: تنها بیماری مهمی است که توسط کنه های نرم منتقل می شود. عامل بیماری اسپیروکتی است به نام بورلیا دوتونی و ناقل آن گونه اورنیتودوروس می باشد. مهمترین مخزن بیماری بیماری کنه است.

a-  نحوه  انتقال بیماری به صورتی است که هنگام خونخواری کنه از میزبان آلوده، اسپیروکت ها وارد معده شده تکثیر یافته و از طریق جدار معده وارد هموسل می شوند در انجا تکثیر یافته سپس وارد تمام اعضای بدن می شوند.

b- بیماری از طریق غدد بزاقی(گزش) و اندام کوکسال(مایع خارج شده از کوکسال) کنه منتقل می شود.

کنه نرم و سمپاشی

کنه ماکیان

کنه نرم- سمپاشی

مبارزه و کنترل کنه ها:

۱- جدا کردن کنه ها از میزبان، که در مورد کنه های سخت کار آسانی نیست. بهترین راه برای جدا کردن کنه اول بیهوش کردن آنها توسط موادی مانند اتر و کلروفرم سپس جدا کردن از بدن می باشد.

۲- استفاده از دور کننده های مناسب برای مالیدن به بدن یا آغشته کردن لباش

۳- استفاده از سمپاشی با حشره کش های مناسب (سمپاشی)

سمپاشی کنه- سمپاشی تهران- سمپاشی شیراز- سمپاشی کرج- سمپاشی تضمینی- سمپاشی بندعباس- سمپاشی تخصصی- سمپاشی غرب تهران- سمپاشی شرق تهران- سمپاشی مرکز تهران- سمپاشی جنوب تهران- سمپاشی شمال تهران- سمپاشی البرز- سمپاشی بوشهر- سمپاشی بندر جاسک-سمپاشی کیش- سمپاشی تخصصی کیش